Giełda zdecentralizowana – to platforma, która umożliwia handel kryptowalutami przy użyciu specjalnych algorytmów blockchain (inteligentnych kontraktów).
Zdecentralizowane giełdy kryptowalut oferują użytkownikom możliwość handlu kryptowalutami bezpośrednio między sobą poprzez podłączenie portfela kryptowalutowego do platformy transakcyjnej. W tym przypadku głównym zadaniem giełdy, działającej jako pośrednik, jest ustalanie kursów kryptowalut. Do najpopularniejszych giełd DEX należą Uniswap i Sushiswap, które działają na blockchainie Ethereum.
W artykule eksperci Cryptonisation.com wyjaśnili, jak działa giełda dex, przeanalizowali różnice między zdecentralizowanymi giełdami kryptowalut a scentralizowanymi platformami handlowymi, podali przykłady giełd zdecentralizowanych oraz określili zalety i wady handlu na DEX. 👇
Jak działają giełdy zdecentralizowane
Aby handlować na DEX, nie jest konieczne wpłacanie środków na giełdę: do tego celu wykorzystywany jest prywatny portfel użytkownika. W związku z tym platforma nie może zablokować aktywów użytkownika ani skonfiskować ich z własnej woli lub na polecenie organów regulacyjnych.
Z kolei brak procedur KYC pozwala traderowi zachować anonimowość podczas handlu kryptowalutami.
Rodzaje zdecentralizowanych platform
Zdecentralizowane giełdy mogą być kilku rodzajów. Ich główna różnica polega na metodach rozliczeń między traderami. Przyjrzyjmy się dokładniej rodzajom DEX-ów. 👇
AMM
Automated Market Maker (AMM) to technologia dopasowywania zleceń handlowych traderów przy użyciu pul płynności składających się z połączonych par monet podobnych do par handlowych w terminalach CEX (np. ETH/USDC, BTC/ETH itd.). Ceny monet w takich obliczeniach są liczone przy użyciu formuły, która uwzględnia stosunek ilości obu aktywów w puli. Uczestnicy giełdy, zwani dostawcami płynności, przekazują swoje monety do pul płynności, tym samym zapewniając traderom możliwość handlu. W zamian dostawcy otrzymują część prowizji, które pula zarobiła podczas handlu parą kryptowalut w puli. Proces ten nazywany jest farmingiem.
AMM umożliwił wykonywanie transakcji on-chain (transakcji w ramach określonego blockchaina) przy użyciu inteligentnych kontraktów, osiągając prędkości realizacji na równi z giełdami CEX. Dodatkową zaletą tej technologii jest to, że może być ona stosowana w różnych łańcuchach bloków bez znaczących modyfikacji.
Order Book (Księga zleceń)
Order Book lub księga zleceń – to technologia rozliczania poprzez składanie zleceń handlowych we wspólnej puli. Jest ona typowa dla klasycznych giełd papierów wartościowych i scentralizowanych platform kryptowalutowych. Zlecenia limitowane traderów tworzą stos giełdowy, który zawiera ceny kupna i sprzedaży. Bieżąca cena aktywa jest obliczana jako różnica między najlepszą ceną sprzedaży a najlepszą ceną kupna. W tym przypadku platforma handlowa jest odpowiedzialna za rozliczenia między traderami.
Agregatory DEX
Agregatory DEX często nie działają jako samodzielne zdecentralizowane giełdy. Gromadzą one informacje o aktualnych cenach aktywów na partnerskich platformach handlowych i zapewniają inwestorom możliwość wyboru najlepszej oferty. Jednocześnie obliczenia są dokonywane pobocznie i zgodnie z technologiami partnerów (jeśli sam agregator nie działa jako platforma handlowa, jak na przykład OKX DEX). Warto wziąć pod uwagę, że agregatory DEX mogą pobierać dodatkowe prowizje podczas handlu za pośrednictwem ich interfejsu.
Czym giełda zdecentralizowana różni się od giełdy scentralizowanej
Zdecentralizowane giełdy różnią się od scentralizowanych platform następującymi kluczowymi cechami:
- Brak konieczności stosowania procedur KYC. Zdecydowana większość zdecentralizowanych platform nie korzysta z procedury rozpoznawania tożsamości klienta. Chociaż warto zauważyć, że Uniswap v4 zamierza dodać KYC dla swoich użytkowników;
- Interfejs bez arkuszu zleceń (Depth of Market). Większość giełd DEX nie obsługuje korzystania z arkusza w swoim interfejsie, z wyjątkiem platform handlu kontraktami futures;
- Możliwość handlu praktycznie każdą monetą, o ile jest ona dostępna w pulach płynności;
- Pełna kontrola użytkownika nad jego aktywami. Giełdy DEX nie mają dostępu do środków użytkowników i nie mogą ich blokować. Jeśli jednak wystąpi luka w działaniu puli płynności, hakerzy mogą ukraść środki użytkowników;
- Możliwość zarabiania pieniędzy na farmingu. Użytkownicy, którzy wpłacają monety do pul płynności, mogą zarabiać prowizje. Proces ten nazywany jest farmingiem. Procent prowizji dla dostawców płynności zależy od rodzaju pary handlowej, częstotliwości jej handlu i warunków witryny;
- Zachęcanie użytkowników do zarządzania giełdą. DEX często wykorzystują tokeny zarządzania i DAO (zdecentralizowane autonomiczne organizacje), za pośrednictwem których użytkownicy mogą uzyskać dostęp do zarządzania platformą transakcyjną.
Kiedy i dlaczego pojawiły się zdecentralizowane platformy
Na początku istnienia rynku kryptowalut handel na nim był scentralizowany. Pierwszą zdecentralizowaną giełdą kryptowalut była platforma NXT Asset Exchange utworzona w 2014 roku. Jednak pojawienie się nowych platform osiągnęło szczyt w latach 2017-2018 podczas boomu ICO (od ang. Initial Coin Offering – pierwsza oferta monet).
Sytuacja zmieniła się po pojawieniu się technologii automatycznego market makera. Pierwszym projektem z AMM był Bancor, jednak popularność technologia zyskała dzięki giełdzie Uniswap. AMM pozwolił rozwiązać główne problemy giełd DEX, a mianowicie: zwiększyć szybkość przetwarzania zleceń, zmniejszyć wartość poślizgu, zwiększyć płynność.
Główne kierunki rozwoju giełd DEX: poprawa interfejsu użytkownika, rozwój i komplikacja schematów parmingowych w pulach, dodanie stakingu jako metody zarabiania na natywnych monetach platform, pojawienie się możliwości handlu cross-chain.
Zalety i wady
Wynik
Giełda Dex – to platforma handlowa, która pozwala użytkownikom handlować bezpośrednio ze sobą bez konieczności rejestracji. Pierwsza zdecentrelizowana giełda kryptowalut XT Asset Exchange pojawiła się w 2014 roku. Do wyznaczenia aktualnego kursu pary kryptowalut DEX wykorzystuje technologię księgi zleceń lub AMM.
W przypadku AMM, kluczowym elementem działania giełdy są pule płynności, które zapewniają inwestorom możliwość handlu. Płynność jest dodawana do pul przez użytkowników giełdy, którzy są dostawcami płynności. Kluczowe cechy takich platform obejmują: pełną kontrolę użytkownika nad jego aktywami, brak KYC, możliwość handlu dużą liczbą monet, udział w zarządzaniu platformą i zarabianie na farmingu. 👍
