Kripto arbitraj nedir: yöntem açıklaması, riskler, arbitraj türleri

Coin arbitraj: nedir ve nasıl çalışır

Kripto arbitrajı, bir kripto paranın bir piyasadan satın alınıp, başka bir piyasada daha yüksek fiyata hızlıca satılması stratejisidir. Arbitrajcının net kazancı, dijital varlıkların alış ve satış fiyatı arasındaki farktan (gap) ağ, borsa, banka komisyonları ve vergiler düşüldükten sonra kalan tutardır.

Aynı coin’in fiyatındaki fark (arbitraj «penceresi») genellikle borsalardaki fiyat kotasyonlarının zamanında güncellenmemesi, düşük likidite, teknik aksaklıklar veya piyasa yapıcıların yetersiz işlemleri nedeniyle oluşur. Yüksek gap genellikle kısa sürede kaybolur çünkü diğer traderlar bu fırsatı fark edip yoğun şekilde işlem yapmaya başlar, böylece fiyat dengelenir.

Kripto arbitrajı, hem yükselen (boğa) hem de düşen (ayı) piyasalarda kazanç elde etme imkânı sunar. Buradaki en önemli unsur, fiyat kotasyonları değişmeden ya da sadece küçük bir düzeltme yaşamışken işlemi zamanında gerçekleştirmektir. Eğer işlem zamanında yapılmazsa, trader zarar edebilir. Karlı bir arbitraj fırsatını manuel olarak bulmak zordur; bu nedenle otomatik tarayıcılar (scanner) kullanmak daha kolay ve etkilidir. Bu tarayıcılar hakkında aşağıda daha detaylı bilgi vereceğiz.

Arbitraj İşlem Türleri: Basit ve Üçgen Arbitraj

Arbitraj işlemleri basit ve üçgen olmak üzere ikiye ayrılır.

• Basit arbitraj — yalnızca bir kripto para çifti kullanılarak yapılan işlem türüdür. Örneğin: BTC/USDT. Bu senaryoda işlem şu şekilde gerçekleşir: USDT → BTC → USDT. Önce bir borsada BTC, USDT karşılığında satın alınır, ardından başka bir borsada yine USDT karşılığında daha yüksek fiyata satılır. Bu işlemlerin temel amacı, aynı coin’i daha düşük fiyata bulup daha yüksek fiyata satmaktır; karmaşık stratejilere gerek yoktur. Yeni başlayan arbitrajcılar için bu yöntem önerilir;

İki kripto borsa arasında basit arbitraj işlemine örnek

• Üçgen arbitraj — üç veya daha fazla para biriminin yer aldığı daha karmaşık bir arbitraj işlemidir. Örneğin: BTC/BRL/ETH/BTC. Bu durumda işlemler şu sırayla yapılır: BTC → BRL (fiat) → ETH → BTC (örnek aşağıdaki tabloda). Üçgen arbitraj daha karmaşık bir strateji içerdiğinden, deneyimli arbitrajcılar için uygundur.

Üç para birimiyle yapılan üçgen arbitraj işlemine örnek

Kripto Arbitraj Türleri

Kripto arbitraj işlemleri üç şekilde gerçekleştirilebilir: borsalar arası (inter-borsa), borsa içi (intra-borsa) ve P2P arbitraj.

Kripto Borsalar Arası Arbitraj

Kripto Borsalar arası arbitraj (cross-borsa), işlemlerin farklı kripto para borsalarında yapıldığı bir arbitraj türüdür. Temel mantık, bir coin’in daha ucuz olduğu borsadan satın alınıp, daha pahalı olduğu başka bir borsada satılmasıdır. Bu yöntemde hem merkezi borsalar (CEX) hem de merkeziyetsiz borsalar (DEX) kullanılabilir.

Borsalar arası arbitrajın başarısı; varlığın likiditesine, komisyon oranlarına ve yatırımcının borsalar arasında fon transferini ne kadar hızlı yapabildiğine bağlıdır. Bu yöntemin avantajı, borsalar arasında arbitraj fırsatlarının daha sık bulunabilmesidir. Dezavantajları ise, para çekim işlemlerindeki gecikmeler ve yüksek transfer ücretleridir.

Borsalar arası arbitraj örneği:

1. Bir trader, BTC/USDT işlem çiftinde fiyat farkı tespit eder: Borsa A’da 1 BTC = 100.000 USDT, Borsa B’de ise 100.500 USDT;
2. Trader, Borsa A’dan 1 BTC’yi 100.000 USDT karşılığında satın alır (+%0,1 komisyon = 100 USDT) ve BTC’yi Borsa B’ye transfer eder (+0.0003 BTC transfer ücreti ≈ 30 USDT);
3. BTC Borsa B’ye ulaştığında, trader 1 BTC’yi 100.500 USDT’ye satar (+%0,1 komisyon = 100 USDT);
4. Sonuç olarak, tüm komisyonlar dahil edildiğinde net kâr 270 USDT olur (brüt fark 500 USDT – toplam komisyonlar 230 USDT).

Borsa İçi Arbitraj

Borsa içi arbitraj, işlemin tek bir borsa içinde farklı piyasalarda (örneğin spot ve P2P) gerçekleştirilmesidir. Genellikle büyük CEX (merkezi) borsalar, platformlarında birden fazla piyasa sunar: spot, vadeli işlemler, P2P ve anında dönüşüm gibi. Bu çeşitlilik, borsa içi arbitraj fırsatları yaratır.

Borsa içi arbitraj «pencereleri» daha nadir görülür, ancak genellikle daha kârlıdır çünkü para çekme komisyonları yoktur. Ayrıca işlemler aynı platform içinde gerçekleştiği için neredeyse anlık olarak tamamlanır; bu da işlem başarısı şansını artırır.

Borsa içi arbitraj örneği:

1. Trader, aynı borsa içinde ETH/USDT çiftinde spot piyasa ile P2P piyasa arasında fiyat farkı bulur. Spot piyasada 1 ETH fiyatı 3000 USDT, P2P piyasada ise 1 ETH için bir satın alma teklifi 3050 USDT’dir;
2. Trader, spot piyasadan 1 ETH’yi 3000 USDT’ye satın alır (+%0,1 komisyon = 3 USDT);
3. Daha sonra bu ETH’yi P2P piyasasında 3050 USDT’ye satar (komisyonsuz);
4. Sonuç olarak net kazanç 47 USDT olur (3 USDT komisyon düşüldükten sonra).

P2P Arbitraj

P2P arbitraj, aynı kripto paranın farklı P2P platformlarında alım satımından kâr elde etmeyi amaçlayan bir stratejidir. Eşler arası (peer-to-peer) platformlar kullanıcıların fiyat, ödeme yöntemi ve limit gibi koşulları kendilerinin belirlediği işlemlere olanak tanıdığı için, burada arbitraj fırsatları ortaya çıkar. P2P platformları yalnızca alıcı ve satıcı ilanlarını yayınlar ve ödeme sürecinde aracı rolü (genellikle bir emanet/escrow hizmeti) üstlenir.

P2P arbitrajın avantajları, popüler coin’ler (BTC, ETH, USDT) için bol miktarda kârlı teklif bulunur ve komisyon oranı genellikle çok düşüktür (çoğu zaman hiç yoktur). Dezavantajları, dolandırıcılık riski yüksektir ve teklif sahibinden yanıt bekleme süresi tahmin edilemez. Ayrıca fiat para ile işlem yaparken banka tarafından şüpheli olarak değerlendirilen işlemler hesabın dondurulmasına yol açabilir. P2P platformlarda nadir ve düşük likiditeli coin’ler genellikle işlem görmez.

P2P arbitraj örneği:

1. Bir trader, P2P platformunda BTC için iki ilan bulur: biri 1 BTC için 100.000 USD’den alım yapmakta, diğeri ise 100.700 USD’ye satış yapmakta. Aradaki fark 700 USD’dir;
2. Trader önce 1 BTC’yi 100.000 USD’ye satın alır (komisyonsuz);
3. Daha sonra aynı BTC’yi 100.700 USD’ye satar (BTC ağ ücreti 10 USD);
4. Sonuç olarak arbitrajdan elde edilen net kâr 690 USD olur.

Kripto Arbitrajı Nasıl Yapılır: İşlem Algoritması

Bir arbitraj işlemi üç ana aşamadan oluşur: hazırlık → fırsatları tespit etme → kâr ve komisyon hesaplama → işlemi gerçekleştirme.

Arbitraj İçin Gerekli Araçların Hazırlığı

Arbitraj işlemine başlamadan önce temel araçların hazırlanması gerekir: borsalarda hesap açmak, bakiyeleri yatırmak ve yardımcı hizmetleri ayarlamak.

• Borsa Profilleri. Arbitraj yapmayı planladığınız kripto borsalarda hesap açmalısınız. Merkezi borsalar (CEX) için kimlik doğrulama (KYC) zorunludur. KYC doğrulaması, para çekme limitlerini artırır ve borsa tarafından fonların dondurulması riskini azaltır. DEX (merkeziyetsiz) borsalarda KYC gerekmez, ancak MetaMask veya Trust Wallet gibi bir Web 3.0 kripto cüzdanı ile bağlantı kurulmalıdır;
• Bakiye (Depozito). Depozito miktarı kişiseldir; miktar ne kadar yüksek olursa, kazanç potansiyeli de o kadar artar. Başlangıç için örneğin 100 USD gibi küçük bir miktarla başlanabilir. Ancak riskleri göz önünde bulundurmak önemlidir: özellikle yeni başlayanlar için kredi (borç) kullanmak tavsiye edilmez. Yalnızca kaybedilmesi durumunda büyük zarar oluşturmayacak bir miktar ayrılmalıdır;
• Arbitraj Tarama Hizmetleri. Kârlı arbitraj fırsatlarını hızlı ve etkili şekilde bulmak, tarayıcı (scanner) hizmetleri olmadan neredeyse imkânsızdır. Bu tür servislerde profil oluşturulmalı ve sistemin çalışma mantığı öğrenilmelidir. İdeal olarak, ücretli abonelik almak daha iyi sonuçlar verebilir.

Arbitraj Fırsatları Bulma ve Likidite Kontrolü

Başlangıç aşamasında, BTC/USDT, BTC/ETH, TRX/USDT ve XRP/USDT gibi popüler kripto çiftleri arasında arbitraj “pencereleri” aramak daha iyidir. Bu tür çiftler büyük bir fiyat farkı göstermese de, bu coin’ler çoğu platformda kolayca alınıp satılabilir. Deneyim kazandıkça, düşük likiditeli coin’lerle işlemlere geçiş yapabilirsiniz.

Arbitraj işlemleri ararken, yalnızca büyük, popüler borsaları değil, aynı zamanda piyasaya yeni girmiş küçük platformları da göz önünde bulundurmak önemlidir. Bu platformlardaki düşük işlem hacimleri nedeniyle, genellikle karlı yönler bulabilirsiniz.

Kâr ve Komisyon Hesaplaması

Arbitraja başlamadan önce, komisyonlar dikkate alınarak potansiyel karı hesaplamak gereklidir. Piyasa fiyatında bir düzeltme meydana gelmeden önce hesaplamayı mümkün olduğunca hızlı yapmak önemlidir.

Arbitraj işleminden elde edilen kâr basit bir formülle ifade edilebilir:

Kâr = (Satış Fiyatı – Alış Fiyatı) – Komisyonlar

İşlem Örneği

Aşağıda, iki platformu içeren basit bir arbitraj işleminin algoritması sunulmaktadır.

1. Pazarlık Bulma: BTC/USDT yönü bulundu: A platformunda 1 BTC’nin fiyatı 100.000 USDT, B borsasında ise 100.700 USDT.
2. Komisyonları Öğrenme:
   – A borsasında spotta BTC alımında komisyon %0.1 (100 USDT) olacaktır.
   – A borsasından çekme için 0.00004 BTC (4 USDT).
   – B borsasında spotta satış için komisyon %0.1 (100 USDT) olacaktır.
3. Tahmini Geliri Hesaplama:
   – Tüm komisyonların toplamı: 100 + 4 + 100 = 204 USDT.
   – Potansiyel geliri formülle hesaplama (Satış Fiyatı – Alış Fiyatı) – Komisyonlar: (100.700 – 100.000) – 204 = 496 USDT.
4. İşlemi Gerçekleştirme (Algoritma):
   – A platformunda (spot) 1 BTC’yi 100.000 USDT karşılığında satın alın.
   – Ardından 1 BTC’yi B platformuna transfer edin.
   – Son aşamada, B kripto borsasının spot piyasasında 1 BTC’yi satın.

Kripto Para Arbitrajı İçin Araçlar

Arbitraj yapan kişiler için en önemli yardımcılar, tarayıcılar (scanner) ve izleme siteleridir. Aşağıda bu araçlara daha detaylı şekilde değineceğiz.

Arbitraj Tarayıcıları

Tarayıcılar, kripto paraların farklı borsalardaki fiyatlarını izleyen servislerdir. Bu araçlar sayesinde yatırımcılar coin fiyatlarını gerçek zamanlı olarak takip edebilir veya filtreler ayarlayarak bildirim alabilirler. Tarayıcılar herhangi bir ödeme işlemi gerçekleştirmez, yalnızca analitik bilgiler sunarlar.

Tarayıcıların dezavantajı ise fiyat güncellemelerinde sıkça yaşanan gecikmelerdir. Ayrıca, çoğu tarayıcı platform komisyonları ve ağ ücretlerini hesaba katmadığı için kâr yüzdelerini olduğundan yüksek gösterebilir. Bu nedenle, tarayıcı aracılığıyla bulunan arbitraj fırsatları mutlaka manuel olarak doğrulanmalıdır.

Popüler tarayıcı servislerinden bazıları: Koin Knight, Arbitrage Scanner, P2P Army, Xypher.

Manuel Arbitraj Arama

Arbitraj fırsatlarını manuel olarak bulmak, tarayıcılar yardımıyla bulmaktan daha zordur. Ancak CoinMarketCap, CoinGecko, Cryptorank ve Cryptoradar gibi kripto para izleme siteleri manuel aramayı kolaylaştırır. Örneğin, Cryptorank, kârlı işlemleri daha kolay bulmanızı sağlayan arbitraj tabloları sunar.

Telegram Kanalları ve Topluluklar

Arbitraj işlemleriyle ilgili fırsatları paylaşan birçok tematik bilgi kaynağı mevcuttur. Ancak bu kaynakların çoğu, özellikle ücretsiz olanlar, çok hızlı bir şekilde güncelliğini yitirir. Telegram’daki kanallar veya topluluklar aracılığıyla arbitraj fırsatları ararken, iyi bir itibara sahip ve ücretli abonelik sunan kaynaklara yönelmek daha güvenlidir.

Riskler

Arbitraj yapan kişilerin karşılaşabileceği başlıca riskler şunlardır:

• Yüksek Komisyonlar. Borsalar arası transferlerde blockchain ağı komisyonlarını mutlaka hesaba katmak gerekir. En yüksek ağ ücretleri Bitcoin ve Ethereum’da, en düşük olanlar ise Solana, Tron ve BNB Chain ağlarındadır. Birçok token, birden fazla ağda işlem gördüğü için, doğru ağı seçerek transfer masraflarını azaltmak mümkündür. Örneğin, Tether (ERC-20) yerine Tether (BEP-20) kullanılabilir;
• Hesap Blokesi. Banka veya merkezi borsa (CEX) yöneticileri bir işlemi şüpheli bulursa hesabı dondurabilir. Bu durum genellikle işlem limitlerinin aşılması veya banka kartında olağandışı hareketler nedeniyle yaşanır. Örneğin, Rusya’da hesap dondurulursa «115-FZ» adlı yasa gerekçe gösterilebilir. Bu gibi durumlarda banka genellikle fonların kaynağını açıklayan belgeler talep eder;
• Volatilite. Kripto paralarda fiyatlar çok kısa sürede hızla değişebilir. Arbitraj yapan birinin işlemi zamanında gerçekleştirmesi kritik önem taşır. Aksi takdirde, coin’in fiyatı düşebilir ve bu da zararla sonuçlanabilir;
• Transfer hızı. İşlem sırasında transfer gecikirse, yatırımcı fırsatı kaçırabilir. Bazı durumlarda borsalar para çekim işlemlerini bilinçli olarak yavaşlatabilir, bu da zamanında işlem yapılmasını zorlaştırır;
• Dolandırıcılık. Arbitraj dünyası, «kârlı bağlantılar» için ön ödeme isteyen dolandırıcılarla doludur. Gerçekten kârlı bir fırsat varsa, bu bilgiyi başkalarıyla paylaşmanın bir anlamı yoktur;
• «Kârlı» botlar. Tam otomatik şekilde kazanç sağladığı iddia edilen botların satışları oldukça yaygındır. Ancak bu botların yetenekleri ciddi şekilde abartılır. Ayrıca trader, botu API ile hesabına bağladığında, kötü niyetli kişilerin fonları çalması da mümkündür;
• Yüksek riskli coin’ler. Farklı borsalarda fiyat farkı yüksek olan dijital varlıklar genellikle düşük likiditeye, zorlu transfer süreçlerine veya yüksek ağ komisyonlarına sahiptir.

Kripto Para Arbitrajı: Yasal mı

Kripto para arbitrajından kazanç sağlamak, dijital varlıkların devlet tarafından yasaklanmadığı ülkelerde yasal bir kazanç yöntemidir. Bazı ülkelerde kripto paraların hukuki statüsü henüz net değildir, ancak bu durum kripto ile yapılan ticari işlemleri yasa dışı yapmaz. Kripto arbitrajı, normal bir al-sat işlemi (trading) olarak değerlendirilir. Ancak gelir elde edildiğinde, elde edilen kâr üzerinden vergi ödemek gereklidir.

Kripto Para Arbitrajı İçin Borsa Nasıl Seçilir

Arbitraj için borsa seçerken aşağıdaki kriterlere dikkat etmek gerekir:

• Yüksek Likidite. Yüksek likiditeye sahip borsalar, kripto paraların kolay ve hızlı bir şekilde, piyasa fiyatına yakın oranlarla alınıp satılmasını sağlar. Yüksek likiditeli merkezi borsalar (CEX) arasında Binance, ByBit, OKX, Bitget, Kraken, KuCoin, HTX ve MEXC öne çıkar. CoinMarketCap ve CoinGecko gibi izleme siteleri, likidite açısından uygun platformları bulmak için kullanılabilir;
• Komisyon Oranları. Çoğu kripto borsa, spot (veya vadeli) işlemler için %0.1–0.2 oranında işlem ücreti alır. CEX borsalardan kripto çekilirken, çekilecek coine ve ağ yoğunluğuna göre değişen bir çekim ücreti (withdrawal fee) ödenir. DEX borsalarda ise her işlem için ortalama %0.3 oranında işlem ücreti ve ayrıca gas ücreti alınır. P2P piyasasında escrow (emanet) komisyonları (%1’e kadar, genellikle sıfır), ağ ücreti ve banka/kart sağlayıcı komisyonları olabilir;
• Limitler. Merkezi borsalar, KYC (kimlik doğrulama) seviyesine bağlı olarak çekim limitleri uygular. Yapılması planlanan işlem hacmine göre mevcut limitler kontrol edilmeli ve gerekirse gelişmiş doğrulama ile artırılmalıdır. DEX borsalarda bu tür limitler yoktur çünkü işlemler kişisel cüzdan üzerinden yapılır.

İşlem Öncesi Öneriler

Deneyimlerimize dayanarak, kripto para arbitrajı yapmadan önce dikkat edilmesi gereken temel noktaları aşağıda sıraladık:

• CEX borsalarındaki emir defterinde (order book) işlem hacmini kontrol edin. Merkezi borsalarda alım-satım işlemleri alıcı ve satıcıların verdiği emirlerle gerçekleşir. Arbitraj işleminin hızlı gerçekleşmesi için yeterli karşı emir (likidite) bulunması gerekir;
• Bir coin’i almadan önce onu hızlı ve kârlı bir şekilde satabileceğinizden emin olun. Birden fazla borsada coine olan talebi ve fiyat seviyelerini kontrol edin;
• Coin’in borsadan kolayca çekilip başka bir platforma gönderilebilir olduğuna emin olun. Bazı durumlarda yüksek fiyat farkı (gap) olan coin’lerin yatırma ya da çekme işlemleri devre dışı olabilir.

Sonuç

Kripto arbitrajı, aynı coin’in farklı piyasalardaki fiyat farklarından kâr elde etmeye dayanan bir ticaret stratejisidir. Fiyat farkı ne kadar büyükse, potansiyel gelir de o kadar artar. Kripto arbitrajda üç temel yöntem vardır: tek borsa içinde arbitraj, borsalar arası arbitraj ve P2P arbitraj. Bu stratejinin temel özellikleri: yüksek işlem hızı, işlem başına görece düşük kâr ve makul risk düzeyidir.