Chia – to kryptowaluta (XCH) i blockchain oparty na algorytmie konsensusu PoST, uruchomiony 19 marca 2021 roku. Od tego czasu ekosystem rozwinął się dzięki dodaniu tokenów CAT, NFT i DID i nadal szybko się rozwija.
PoST pozwala na wysoki stopień decentralizacji ze względu na niskie zużycie energii i niskie wymagania sprzętowe: wystarczy połączenie z Internetem i wolne miejsce na dysku twardym. Dzięki temu możliwe jest wydobywanie Chia nawet na komputerze osobistym.
Aby ułatwić początkującym górnikom dostęp do blockchaina, twórcy Chia stworzyli przewodnik z instrukcją, jak zainstalować i skonfigurować klienta Chia. Klient łączy w sobie funkcjonalność do zarządzania procesem wydobywczym i portfelami.
W tym artykule eksperci Сryptonisation.com poruszyli temat opłacalności, strony technicznej i perspektyw wydobywania Chia. 👇
Jak przebiega proces kopania Chia
Wydobycie Chia opiera się na procesie zwanym plotting. Polega on na tworzeniu na dysku twardym górnika paczki pseudolosowego kodu, zwanego plot (od ang. plot – działka). Ploty znajdujące się na dysku twardym (HDD lub SSD) są wykorzystywane przez blockchain do walidacji transakcji.
Prawdopodobieństwo, że komórka hashowa będzie zawierała zwycięski kod jest równe dla każdej komórki (działa na zasadzie loterii). Więcej plotów zapewnia większe prawdopodobieństwo zwycięstwa (poprzez proste zwiększenie liczby komórek hashowych w plotach).
Ploty tworzone są przez specjalne oprogramowanie – plotery. Przykładem takiej aplikacji będzie madMAx Plotter (polecany ploter dla początkujących).
Wewnętrzne programy Chia odpowiedzialne za kopanie dzielą się na trzy główne grupy, zwane w dokumentacji „demonami„:
- Node – zapewnia komunikację komputera z resztą uczęstników blockchaina;
- Kombinat (Harvester) – sprawdza ploty górnika pod kątem dowodu zgodnie z PoST. Jeśli dowód spełnia żądanie farmera, to górnik otrzymuje monety;
- Farmer – program, który wysyła prośby o dowód do kombinatu.
Osobnym procesem jest tworzenie plotu NFT – specjalnego tokena w sieci Chia, który działa na zasadzie NFT. Pozwala on przejść na wydobycie w pulach, przełączać się między nimi lub stworzyć własną pulę. Dokumentacja Chia zdecydowanie zaleca pracę przez pulę ze względu na możliwość odbierania nagród częściej, choć i mniejszej ilości. Tak więc solowy górnik otrzymałby wszystkie nagrody, jeśli jego komórka haszująca zawierałaby ważny dowód, ale uczestnik puli otrzymałby tylko 12.5% (87.5% idzie do puli).
Po zainstalowaniu plotów na dyskach twardych laptopa lub komputera można rozpocząć wydobycie/farming.
Pełny proces farmingu wygląda następująco:
- Instalacja blockchaina i połączenie się z nim;
- Instalacja plotera i tworzenie działek;
- Uruchomienie farminga (solo lub w puli).
Sprzęt górniczy Chia: jaki wybrać
Klient Chia obsługuje systemy operacyjne Linux, Windows i MacOS. Minimalna konfiguracja sprzętowa do rozpoczęcia wydobycia Chia jest opisana w dokumentacji projektu:
- Procesor: Quad core 1.5Ghz (64-bit);
- Pamięć RAM: 4 GB;
- Python: wersja od 3.7 do 3.10.
Komputery spełniające minimalne wymagania mogą nie być najwygodniejszymi urządzeniami do efektywnego wydobycia, oto kilka zaleceń, które pozwolą zwiększyć wydajność wydobycia.
Dyski HDD i SSD
Najważniejszymi urządzeniami w kopaniu Chia są dyski twarde. Doświadczeni górnicy zalecają używanie kombinacji SSD + HDD. Dysk SSD jest używany do tworzenia plotów, a HDD – do przechowywania danych.
Przy wyborze dysku SSD należy zwrócić uwagę na następujące cechy:
- Pojemność od 500GB (generalnie im większa tym lepsza);
- Wysoka prędkość zapisu;
- Typ pamięci (SLC, MLC, SuperMLC, TLC);
- Należy zwrócić uwagę na metrykę TBW – przedstawiającą liczbę terabajtów zapisanych na dysku SSD, która powinna gwarantować odpowiednią wydajność;
- Interfejs łączności (NVMe, SATA, M.2, PCI-E i itd).
Dla dysków HDD w pakiecie są niższe wymagania. Kluczem jest uwzględnienie wielkości pamięci (średnio 10TB) i niezawodnego modelu (np. modele Seagate).
Procesor do plottingu Chia
Przy wyborze procesu doświadczeni górnicy zalecają stosowanie prostego wzoru: 1 plot – 1 rdzeń. Odpowiednie będą procesory z serii Intel Core i3, Core i5, Core i7 lub ich odpowiedniki od AMD. Poza liczbą rdzeni należy pamiętać o obsługiwanych typach pamięci i prędkości taktowania. Moc obliczeniowa procesora jest najsilniej wykorzystywana podczas plottingu.
Pamięć RAM
Przy doborze wielkości pamięci RAM należy wziąć pod uwagę rodzaj dysku SSD. Szacuje się, że 16 GB pamięci RAM jest wystarczające dla dysku SSD o pojemności 1 TB. Zaleca się również zwrócić uwagę na częstotliwość pamięci RAM: im wyższa, tym szybciej będą tworzone ploty. Pamiętaj jednak, że częstotliwość pamięci musi być skorelowana z częstotliwością obsługiwaną przez procesor.
Płyta główna
Płyta główna musi obsługiwać porty SATA III, USB 3.0, PCI-e 3.0 i wyższe. Różne typy portów mogą pozwolić na wybór z szerszej gamy opcji. Musi również obsługiwać kontroler sieciowy o 100Mb/s lub szybszy.
Zasilacz
W klasycznym przypadku zasilacz do komputera powinien być dobrany do potrzeb reszty sprzętu. Tandem 1 HDD + 1 SSD może potrzebować mocy 500-700W.
Wykończona wersja sprzętu do kopania Chia
Wstępnie spakowana wersja sprzętu górniczego może wyglądać tak:
| Komponent | Model |
|---|---|
| Procesor | Intel Core-i5; |
| Płyta główna | MSI-Z490A-PRz; |
| Pamięć | Team T-Create 32GB DDR4-3200; |
| SSD | Sabrent Rocket 4 Plus 2TB; |
| HDD | Seagate Exos X10 10TB; |
| GPU | Integrated UHD 750; |
| Zasilacz | Thermaltake Toughpower GX2 80 Plus Gold 600W. |
Wydobycie Chia: konfiguracja kopania
Konfiguracja Chia mining odbywa się w kilku krokach.
Aby to zrobić, wykonaj następujące kroki:
- Pobierz i zainstaluj blockchain;
- Utwórz portfel;
- Skonfiguruj tryb plottingu;
- Użyj dodatkowych ustawień, aby uczynić plotting szybszym i wygodniejszym;
- Uruchom kopanie (solo lub w puli).
Poniżej znajduje się szczegółowy przewodnik po każdym etapie konfiguracji kopania Chia.
Instalacja Chia Blockhain
Aby rozpocząć wydobywanie XCH trzeba pobrać Chia blockchain. Aktualną wersję blockchaina można znaleźć na oficjalnej stronie projektu:
- Przejdź na oficjalną stronę Chia;
- W prawym górnym rogu kliknij Download;
Oficjalna strona Chia - Wybierz instalator oparty na Twoim systemie operacyjnym i kliknij przycisk z jego nazwą (np. Windows).
Rozdział Download
Założenie portfelu
Po pobraniu blockchaina należy uruchomić instalator i stworzyć nowy portfel dla XCH (jeśli użytkownik go nie posiadal1 wczesnjej) klikając Create A New Private Key. Jeśli portfel został wcześniej utworzony, możesz połączyć się za pomocą frazy mnemonicznej (24 słowa utworzone podczas rejestracji portfela). Aby połączyć wcześniej utworzony portfel użyj Import From Mnemonics.
Najprostszym sposobem na zainstalowanie i skonfigurowanie kopania Chia jest użycie graficznego interfejsu instalatora, który jest pobierany wraz z blockchainem. Alternatywnie, twórcy sugerują użycie linii poleceń systemu operacyjnego do zainstalowania i skonfigurowania górnictwa. Szczegółowy przewodnik, jak korzystać z linii poleceń, można znaleźć na oficjalnej stronie projektu.
Po utworzeniu nowego portfela (lub podłączeniu starego) rozpocznie się synchronizacja blockchain. Proces ten może trwać do 24 godzin, a jego szybkość będzie zależała od szybkości połączenia internetowego oraz wielkości blockchaina w momencie pobierania.
Podczas gdy Twój komputer jest zsynchronizowany z blockchainem, możesz zrobić kilka wykresów. Chia pozwala na uruchomienie synchronizacji i plotowania paralelnie.
Konfigurowanie plottingu
Konfiguracja plottingu dostępna jest z poziomu sekcji Plots w kliencie Chia. Proces konfiguracji składa się z kilku kroków:
- Wejdź na stronę Plots i kliknij Add A Plot;
Sekcja Plots w kliencie Chia - Początkującym użytkownikom zaleca się używanie plotera MadMax wymienionego w Choose Plotter;
- W sekcji Choose Plot Size wybierz rozmiar tworzonego plota. Twórcy programu zalecają wybór K=32 (więcej na ten temat w dalszej części artykułu). W sekcji Choose a Number of Plots określ liczbę plotów, które mają zostać utworzone. Jeśli chcesz stworzyć wiele plotów, możesz je „posiać” równolegle (Plot in Parallel) lub sekwencyjnie (Add Plot to Queue). W tej linii dostępne jest również menu opcji zaawansowanych Advanced Options;
Opcje plottingu - Następnie należy ustawić ścieżkę na dysku SSD w Select Temporary Directory, gdzie będą znajdowały się pliki tymczasowe tworzonych plotów. Wymagają one nieco więcej miejsca niż końcowe ploty i trzeba to uwzględnić przy wyborze miejsca docelowego. Po zakończeniu plottingu pliki tymczasowe zostaną usunięte. Zalecane jest korzystanie z pamięci masowej SSD przy określaniu ścieżki;
- W sekcji Select Final Directory określ ostateczną lokalizację do przechowywania utworzonych już plotów. Nadają się do tego HDD-dyski;
- Po wypełnieniu wszystkich rozdziałów kliknij zielony przycisk Create. Jeśli zrobisz to poprawnie, ekran tworzenia plotu będzie wyglądał jak na zrzucie ekranu poniżej;
- Na tym kończy się podstawowa konfiguracja.
Proces tworzenia plota
Wybór wielkości plotu
Na początku tworzenia plotu możesz ustawić różne wartości współczynnika k (25, 32, 33, 34, 35). Twórcy programu zalecają pozostawienie tej wartości równej wartości domyślnej (czyli k = 32). Jest to minimalna wartość współczynnika, która umożliwia stworzenie obszaru roboczego. Wartość k=25 jest używana do celów testowych.
Wartość współczynnika ma jednak zdecydowany wpływ na ilość zajmowanego miejsca na dysku. Ta tabela zawiera szczegółowe informacje:
| K | Tymczasowy rozmiar pliku | Finalny rozmiar pliku |
|---|---|---|
| K=25 | 600 MiB (256.6 GB) | 1.7 GiB (1.8 GB) |
| K=32 | 239 GiB (256.6 GB) | 101.4 GiB (108.9 GB) |
| K=33 | 512 GiB (550 GB) | 208.8 GiB (224.2 GB) |
| K=34 | 1041 GiB (1118 GB) | 429.8 GiB (461.5 GB) |
| K=35 | 2175 GiB (2335 GB) | 884.1 GiB (949.3 GB) |
Klient Chia używa GiB/MiB do określenia wielkości plotów, ale także w kilku innych przypadkach (np. wskazując rozmiar zaangażowanej pamięci RAM). 1 GiB jest równy około 1.07 GB. Aby przeliczyć jedną wartość na inną, można skorzystać z konwertera online.
Siew równoległy
Liczba plotów, które możesz dodać podczas fazy równoległego zasiewu, będzie zależała od liczby rdzeni procesu (1 rdzeń = 1 plot) i dostępnej pamięci RAM. W ustawieniach zaawansowanych (pole RAM max usage) można określić ilość pamięci dostępnej do plottingu: im więcej dostępnej, tym plotting będzie szybszy.
Częste popełnianie błędy
Przy ustawieniu plottingu początkujący często popełniają błędy. Do najczęstszych należą:
- Komputer przechodzi w tryb uśpienia. Należy wyłączyć tę funkcję podczas budowania plotów, w przeciwnym razie stracisz postępy;
- Wyłączenie komputera. Komputera nie należy wyłączać do czasu zakończenia plottingu, wyłączenie spowoduje przerwanie procesu. To podobna historia jak z wyłączaniem światła podczas plottingu. W tym przypadku również trzeba będzie usunąć wszystkie pliki tymczasowe i rozpocząć proces od nowa;
- System plików na dysku nie jest przekonwertowany na format obsługujący duże pliki. Wszystkie dyski muszą być sformatowane na NTFS, APFS, exFAT lub ext4;
- Określenie ścieżki do zapisywania tymczasowych plików plotów w cyrylicy. W nazwach ścieżek używaj wyłącznie znaków łacińskich;
- Logowanie do klienta Chia dla użytkowników OC Windows powinno odbywać się zawsze z konta administratora;
- Ważne jest obliczyć wolne miejsce na dysku. Jeśli podczas spływu zabraknie miejsca, konieczne będzie ponowne uruchomienie procesu i wyczyszczenie plików tymczasowych.
Ustawienie koszy
Na etapie liczby plotów (Plots → Choose Number of Plots) można ustawić liczbę koszy dla tworzonego plotu. Liczba ta określa liczbę plików, na które plot zostanie podzielony podczas tworzenia. Jeśli zabraknie Ci pamięci, możesz zmniejszyć liczbę koszy (domyślnie 128) i tym samym przyspieszyć tworzenie plotu.
Musisz jednak mieć świadomość, że im mniejsza liczba podanych koszy, tym więcej żądań I/O do SSD dla plików tymczasowych, czyli większe zużycie nośnika. Dwa razy więcej żądań do dysku SSD (128 koszy = 3 400 żądań).
— Cryptonisation.com.
Dodatkowe ustawienia
Przyjrzyjmy się pozostałym, nie wymienionym wcześniej ustawieniom zaawansowanym:
- Number of Threads – liczba wątków. W przypadku równoległego seedowania ustawia maksymalną liczbę tworzonych jednocześnie plotów;
- Queue Name – nazwa kolejki. Używana dla wygody przy tworzeniu dużej liczby plotów;
- Disable Bitfield Plotting – jeśli zaznaczone, wyłącza użycie bitfieldów podczas tworzenia plotów. Włączone dla słabszych procesorów zaprojektowanych przed 2010 rokiem. Dla nowoczesnych procesorów użycie pól bitowych przyspieszy plotting o około jedną trzecią;
- Exclude Final Directory – jeśli zaznaczone, rolnictwo NIE rozpocznie się automatycznie po utworzeniu plotu.
Rozpoczęcie kopania Chia
Po zakończeniu procesu plottingu klient Chia automatycznie (o ile nie zaznaczono inaczej) rozpocznie wydobycie XCH w trybie solo. Dalej w artykule omówimy jak obliczyć przybliżone zarobki z wydobycia oraz jak połączyć się z pulą i uczynić płatności bardziej regularnymi.
Kalkulator dochodów Chia: ile można zarobić
Aby policzyć, ile monet XCH będzie można zarobić, wydobywając przy obecnej liczbie gotowych plotów, trzeba skorzystać z tego kalkulatora. W internecie jest wiele darmowych aplikacji do obliczania potencjalnych zarobków Chia (na przykład można użyć kalkulatora z XCHscan).
Należy pamiętać, że nagrody za wydobycie Chia stale spadają. Kryptowaluta została uruchomiona w marcu 2021 roku i do marca 2024 roku nagroda dla górników będzie wynosić 64 XCH co 10 minut. Co trzy lata przez 12 lat od uruchomienia, nagroda zostanie zmniejszona o połowę. W 13 roku istnienia blockchaina rozdawane będą tylko 4 XCH co 10 minut.
Chia Coin pule
Wygodnie jest przyłączyć się do puli górniczej, aby otrzymywać stałe wypłaty z wydobycia Chia. Oprócz znalezienia odpowiedniej puli, należy również utworzyć Plot NFT w rozdziale Plots → Want To Join A Pool lub Farm. Przyjrzyjmy się bliżej temu procesowi:
- Przejdź do Plots → Want To Join A Pool → Join a Pool w kliencie Chia;
Chia Coin pule - W kolejnym oknie kliknij Add XCH from the faucet;
- Klient otworzy stronę oficjalny kran XCH. Wklej swój adres portfela XCH, przejdź captcha i kliknij Submit. Aby stworzyć Plot NFT należy zapłacić za NFT (płatność jest ustawiona na minimalną opłatę transakcyjną);
Strona oficjalnego kranu Chia - Jeśli wniosek o Plot NFT zostanie rozpatrzony pozytywnie, klient wyśle powiadomienie o przyjęciu wniosku i ustawieniu go w kolejce;
- Po zatwierdzeniu wniosku (trwa do kilku godzin), aby połączyć się z pulą, należy połączyć utworzone już ploty z NFT i skonfigurować połączenie z poziomu sekcji menu Pool;
- Aby podłączyć ploty do Plot NFT, należy przejść do sekcji Plots i kliknąć na trzy pionowe kropki w kolumnie Action utworzonego plotu. Z menu wybierz opcję połączenia z Plot NFT;
- Aby połączyć się z zewnętrzną pulą, przejdź do sekcji menu Pool, zaznacz pole wyboru Connect to pool i wpisz adres żądanej puli w polu Pool URL;
Sekcja menu Pool - Po sprawdzeniu informacji o puli w Verify Pool Details, kliknij Create, aby dołączyć do wybranej puli.
Możesz użyć miningpoolstats, aby wyszukać odpowiednie pule. Oficjalny przewodnik wyboru puli jest dostępny na stronie Chia.
Cechy charakterystyczne kopania Chia
Kopanie Chia ma pewne osobliwości, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę: zużycie sprzętu i integralność plotów.
Zużycie sprzętu
Ze względu na duże obciążenie dysków SSD podczas wydobywania Chia, są one podatne na największe zużycie. Aby zminimalizować problemy z dyskami SSD, przy zakupie dysków należy zwrócić szczególną uwagę na kategorię TBW. Oznacza on liczbę terabajtów, które można zapisać na dysku SSD i gwarantuje jego bezawaryjną pracę.
Integralność plotów
Twórcy zalecają okresowe sprawdzanie integralności utworzonych plotów. Najprostszym sposobem jest sprawdzenie dostępności plotu na liście działających plotów w zakładce Plots.
Zalety i wady
FAQ
Wynik
Chia jest obiecującą kryptowalutą do wydobycia. Dzięki specjalnemu algorytmowi konsensusu PoST, natywna moneta XCH może być kopana nawet solo na zwykłych dyskach SSD i HDD. Kopanie Chia opiera się na procesie plottingu – tworzeniu tabel z zestawem komórek hashowych na dyskach SSD. Do marca 2024 roku nagroda dla górników w blockchainie Chia wynosi 64 XCH za każdy znaleziony blok. 🚩
