Mainnet nedir sorusuna (ana ağ), kendi kripto parasına sahip, çalışan bir blokzincir ağıdır diye cevap verebiliriz. Bu ağda işlemler gerçekleştirilir, akıllı kontratlar (smart contract) ve merkeziyetsiz uygulamalar (DApp’ler) çalıştırılır. Bitcoin, Ethereum, Tron, Solana, Dash ve diğerleri gibi ağlar mainnet’e örnektir. Mainnet başlatılmadan önce, geliştiriciler platformun işleyişini «testnet» olarak adlandırılan test ağında kontrol ederler.
Mainnet (ana ağ) nasıl çalışır
Mainnet üzerinde gerçekleşen temel işlemler şunlardır:
- Kripto para cüzdanları arasında transferler,
- NFT işlemleri,
- Akıllı kontratların (smart contract) başlatılması ve yürütülmesi,
- Merkeziyetsiz uygulamaların (DApp) dağıtımı.
Mainnet içerisinde kullanıcı cüzdanları arasında transfer yapmak ve ağ ücretlerini (GAS) ödemek için kullanılan bir ana kripto para bulunur. Örneğin, Ethereum ağında bu coin ETH, Bitcoin ağında ise BTC’dir. Mainnet altyapısı üzerinde ikinci katman alt ağlar (subnet) oluşturulabilir. Ana dijital platform «L0» veya «L1» olarak adlandırılırken, bu altyapı üzerinde çalışan ağlar «L2», «L3» vb. şeklinde sınıflandırılır. Arbitrum ve Optimism, en bilinen ikinci katman (L2) ağlarına örnektir. Bir alt ağın oluşturulması, L0 (veya L1) temel parametrelerine dokunmadan bazı özelliklerin eklenmesini veya değiştirilmesini sağlar. Mainnet herkese açıktır: kullanıcılar, madenciler ve kripto para borsaları dahil olabilir. Mainnet’in kaynak kodu genellikle açık kaynaklıdır ve dileyen herkes tarafından incelenebilir..
Testnet nasıl çalışır
Mainnet’in güvenilir ve güvenli bir şekilde çalışabilmesi, önceden test edilmeden mümkün değildir. Bu amaçla geliştiriciler, «testnet» adı verilen bir deneme platformu kullanır. Bu ağda, gelecekteki ana ağın (mainnet) işleyişi simüle edilir ve işlevleri test edilir. Testnet, denemeler sırasında hataları, aksaklıkları ve güvenlik açıklarını tespit etmeye yardımcı olur. Bu sorunlar giderildikten sonra, mainnet başlatılır. Elbette tüm eksiklikleri tamamen ortadan kaldırmak zordur, ancak testnet sayesinde bunlar minimuma indirilebilir. Genellikle testnet, geliştiriciler ve sınırlı sayıda kullanıcı tarafından kullanılır.
Test süreci boyunca katılımcılar, dijital platformun işleyişiyle ilgili görüş ve önerilerini sunarlar. Test aşaması tamamlandıktan sonra, katılımcılar kripto para ile ödüllendirilebilir. Testnet, halihazırda çalışan ağlarda da aktif olarak kullanılır ve bir tür «kum havuzu» (sandbox) işlevi görür. Bu sayede ana ağ test ağından izole kalır ve olası arızalar mainnet’i riske atmaz. Örneğin, Ethereum ağı Proof-of-Work (PoW) algoritmasından Proof-of-Stake (PoS) sistemine geçiş öncesinde üç testnet sürümünü kullanmıştır: Ropsten, Sepolia ve Goerli. Ayrıca testnet, akıllı kontratların veya DApp’lerin kodlarının denenmesi için de kullanılır ve başarılı testlerden sonra bu uygulamalar ana ağa taşınır.
Mainnet ve Testnet Karşılaştırması
Her iki ağın çalışma prensibi aynıdır, ancak farklı blok zincirlerinde çalıştıkları için birbirleriyle etkileşime girmezler. Bu da, ana ağdan test ağına veya test ağından ana ağa coin transferi yapılması durumunda, bu coinlerin geri alınamayacak şekilde kaybolacağı anlamına gelir. Mainnet, kullanıcılar arasında gerçek işlemlerin gerçekleştiği, oturmuş ve işleyen bir dijital platformdur. Testnet ise geliştirmenin ve denemelerin yapıldığı, bir tür «taslak» ortamıdır. İlk olarak testnet başlatılır ve burada ekosistemin işleyişi test edilir. Platform tamamen optimize edilip ana sorunlar giderildikten sonra mainnet devreye alınır. Mainnet ve testnet arasındaki temel farkları daha kolay anlamanız için bir karşılaştırma tablosu hazırladık.
| Mainnet | Testnet |
|---|---|
| Gerçek işlemlerin gerçekleştiği, çalışan bir blokzincir ağıdır; | Sistem işleyişini gözlemlemek ve güvenlik açıklarını tespit etmek amacıyla oluşturulmuş bir test platformudur; |
| Kripto para kullanıcıları, madenciler ve kripto borsaları dahil olmak üzere tüm katılımcılara açıktır; | Geliştiriciler ve sınırlı sayıda test kullanıcısı için kapalı bir ağdır; |
| Mainnet (L0, L1) altyapısında, ek işlevler ve özelliklerle ikinci katman ağlar (L2, L3, L4…) oluşturulabilir; | Alt ağ (subnet) oluşturma imkanı yoktur; |
| İşlemler gerçek maliyete sahiptir (GAS ücreti ödenir); | İşlemler ücretsizdir, çünkü «sahte» token’lar kullanılır; |
| Mainnet’teki coin’ler, borsalarda piyasa fiyatı üzerinden satın alınabilir. İstisna olarak, musluklar (faucet) veya AirDrop ile küçük miktarda ücretsiz dağıtım olabilir; | Coin’ler ücretsiz olarak verilir. Genellikle herhangi bir kısıtlama olmadan dağıtılır; |
| Güvenlik açıkları, hatalar ve eksiklikler minimuma indirilmiş oturmuş bir ağdır; | Çok sayıda eksik ve sorun içeren «ham» bir platform sürümüdür; |
| Kaynak kodu herkese açıktır ve incelenebilir; | Çoğu durumda kaynak kodu halka açık değildir. Test sürecinde koda sık sık değişiklik yapılır; |
| Madencilik zordur ve coin çıkarmak için ciddi donanım yatırımı gerekir (PoW için). | Madencilik işlemi oldukça basittir, çünkü madenciler arasında rekabet yoktur. |
Sonuç olarak
Mainnet ne demek? Mainnet, kripto para işlemlerinin gerçekleştiği, çalışan ve gerçek değer taşıyan bir blokzincir platformudur. Herhangi bir mainnet ağı başlatılmadan önce, platform testnet üzerinde test edilir; bu sayede işlevler kontrol edilir ve olası sorunlar giderilir. Mainnet ve testnet, güvenilir ve sürdürülebilir bir kripto projesinin vazgeçilmez temel taşlarıdır.
